śląski kompleks językowy

Śląski kompleks językowy

Proszę przeczytać poniższy tekst:

Czy etnolekt śląski winien mieć status języka regionalnego?

Artur Czesak

http://www.danga.pl/wp-content/uploads/2011/02/czesak-slaski-etnolekt-jako-jezyk-regionalny-katowice-2009.pdf

Oczywiście rozstrzygnięcie może zapaść tylko na gruncie prawodawstwa państwowego, czyli politycznym, ale na wcześniejszym etapie prosi się o odpowiedzi m.in. językoznawców. Dla językoznawstwa zaś status danego systemu językowego jest mniej istotny i wtórny wobec uwarunkowań historycznych i demograficznych, które sprawiły, że jakiś system językowy rozprzestrzenił się na większym lub mniejszym terytorium, a ludzie nim się posługujący stworzyli trwały organizm państwowy bądź nie. Z tego punktu widzenia, najbardziej wewnętrznego, nie ma powodu uważać, że mowa jakiejś społeczności nie może być uznana za język – wręcz przeciwnie. Ale (…) „języka śląskiego” (…) jako bytu spisanego i opisanego – jeszcze nie ma.

(…) Otóż podejmujący kodyfikację języka (Górno)Ślązacy z całą pewnością są świadomą siebie wspólnotą językową, więc jako jednostki i jako zbiorowość mają prawo, zakorzenione w prawach człowieka, do kultywowania i rozwijania swojego języka.

(…) Tymczasem tworzący się literacki język śląski jest bytem rozwijającym się, używanym w coraz szerszym zakresie, a nie tylko reliktem przeszłości, który można jedynie konserwować.

(…) Sama zaś śląska wspólnota językowa, zainteresowana jego promocją i rozwojem, przy kompetentnym wsparciu językoznawców, nie roszczących sobie pretensji do przewodzenia, przerzucających mosty między wiedzą akademicką a cząstkowymi kompetencjami amatorów, winna spowodować powstanie gramatyki i słownika.

(…) Pospieszne podejmowanie ustaleń, nieprzedyskutowanie, jakie cechy fonetyczne i gramatyczne będzie uwzględniać literacki język śląski, może się zemścić w przyszłości brakiem akceptacji przez pisarzy i ewentualnych odbiorców tekstów. Niemniej jednak trzeba wziąć pod uwagę nie tylko zróżnicowanie językowe, lecz także uwarunkowania demograficzne, obecność w świadomości publicznej i aktywność społeczno–kulturalną, a także niechęci, tożsamości partykularne i ich ograniczenia.

Koniecznie trzeba uważnie się przyglądać 150-letniej drodze społeczności kaszubskiej „od gwary do języka”, aby nadrobić zaległości i nie popełniać błędów, w ostatecznym rozrachunku szkodzących językowi, który się chce zachować, rozwinąć i pielęgnować.

Więcej na temat śląskiego w rozdziale 9. „Ginące języki, etniczność, tożsamość i polityka” w Księdze wiedzy.

Pytania

1. Czy zgadzasz się z opinią autora tekstu na temat języka śląskiego?
2. Co zrobiłbyś na miejscu tych Ślązakom, którym zależy na ochronie ‘ślōnskij mŏwy’?
3. Odwiedź stronę www.danga.pl Towarzystwa Piastowania Śląskiej Mowy i sprawdź, czym się ono zajmuje.
   
4. Spróbuj przetłumaczyć fragment tekstu śląskiego:
   
5. Czy według Ciebie można śląski uznać za język (regionalny)?