Wilamowski / Wymysiöeryś (wymowa: [vɨmɨsəø:rɨɕ]) używany jest w Wilamowicach (po wilamowsku: Wymysoü), miasteczku w południowej Polsce (powiat bielski województwa śląskiego), które liczy dziś ok. 3 tysięcy mieszkańców, z czego 50-60 osób posługuje się jeszcze archaiczną, germańską odmianą językową wymysiöeryś. Ta enklawa etnolingwistyczna staje właśnie w obliczu nadciągającego wymarcia tego ponadośmiusetletniego etnolektu, ale obserwuje też postępujące dążenia do rewitalizacji (także poprzez dokumentację). Chociaż status języka wilamowskiego jest poniekąd kontrowersyjny (w niektórych opracowaniach traktowany jest jako dialekt niemieckiego), udzielono mu własnego kodu ISO (WYM). Istnieją różne dokumenty spisane po wilamowicku, w tym pieśni, wiersze i modlitwy.
Starania Floriana Biesika z lat 20. ubiegłego wieku by stworzyć standaryzowany zapis dla wilamowskiego, mogą służyć za przykład pośredniej dokumentacji ważnych elementów lokalnej, ludowej i przekazywanej ustnie kultury. Do niedawnych prób wskrzeszenia języka wilamowskiego zaliczyć należy rewizję ortografii oraz uczynienie z niego części lokalnego krajobrazu językowego.
Trudu rewitalizacji wilamowskiego podjął się także najmłodszy biegły jego użytkownik Tymoteusz Król, który m.in. prowadzi prywatne lekcje języka, przygotowuje słownik i gramatykę języka, archiwizuje go w postaci nagrań i zapisów, pisze po wilamowsku, gromadzi ludowe stroje wilamowskie i popularyzuje wiedzę na temat języka i kultury Wilamowic (zob. wywiad z T. Królem w dziale “Co możesz zrobić?”: tutaj)
Odszukaj język wilamowski na Interaktywnej Mapie.
Dodatkowe informacje i źródła:
W internecie możesz znaleźć wiele ciekawych nawiązań do Wilamowic i tamtejszego etnolektu:
- http://www.youtube.com/watch?v=8nbJ9fW7WWk – o Tymoteuszu Królu
- http://www.youtube.com/watch?v=Ua42Z9Uie-I – o Florianie Biesiku
- http://www.youtube.com/watch?v=MMBXlRVcX7U&feature=related – o mieście i jego etnolekcie
Dowiedz się więcej o systemach pisma z Księgi Wiedzy (Rozdział 5). O rewitalizacji zagrożonych języków przeczytasz więcej w Rozdziale 9.
Dziewczynki w strojach wilamowskich w trakcie uroczystości Bożego Ciała w 2012 r. – fot. Alfred F. Majewicz
Kobiecy strój wilamowski – fot. Alfred F. Majewicz
“Rekonstrukcja „Pierzowca” – tradycyjnego rwania pierza – fot. Tymoteusz Król
Wilamowianki w uroczystych strojach po procesji Bożego Ciała w 2012 r. – fot. Alfred F. Majewicz